第 4 章 一元
积分学
本章主要包括不定积分和定积分两部分,其重点是积分中值定理及其应用,难点是定积
分可积性理论.
§1 不定积分
I 基本概念与主要结果
一 不定积分的概念与性质
1 定义
设函数 ( )f x 在区间 I 上有定义,如果存在 I 上的函数 ,使得 )(xF
' ( ) ( )F x f x= , x I∈ ,
则称 是( )F x ( )f x 在 I 上的一个原函数. ( )f x 在区间 I 上的全体原函数称为 ( )f x 的不定积
分,记作
( )f x dx∫ ,
即 ( ) ( )f x dx F x C= +∫ ,其中 为任意的实常数,通常称之为积分常数. C
注 1 原函数的存在性:若函数 在区间 I上连续,则必存在原函数. )(xf
注 2 原函数若存在,则必有无穷多个,且彼此仅相差一个常数.
注 3 并不是没一个函数都存在原函数,如具有第一类间断点的函数.
注 4 初等函数在其定义域内一定有原函数,但初等函数的原函数未必是初等函数,
如
∫ ∫∫ .sin,ln1,2 dxx xdxxdxe x
因此,不定积分给出了一种新的函数
示法.
2 性质
(1) ' ( ) ( )f x dx f x c= +∫ ;
(2) ( ) ( )d f x dx f x
dx
=∫ ;
(3) ; dxxfdxxfd )()( =∫
130
(4) ;( 为实常数). 1 2 1 2( ( ) ( )) ( ) (k f x k g x dx k f x k g x± = ±∫ ∫ ) 21,kk∫
二 不定积分基本公式
1 , adx ax c= +∫
11
1
x dx x cα αα
+= ++∫ , ( 1)α ≠ − ,
1 ln | |dx x c
x
=∫ + ;
2 , x xe dx e c= +∫
1 ,
ln
x xa dx a c
a
= +∫ ( 0 ; 1a a> ≠且 )
3 sin cos ,xdx x c= − +∫ cos sinxdx x c= +∫ ;
2sec tanxdx x c= +∫ , 2csc cotxdx x c= − +∫ ;
tan ln | cos |xdx x c= −∫ + , cot ln | sin |xdx x c= +∫ ;
sec ln | sec tan |xdx x x c= +∫ + , csc ln | csc cot |xdx x x c= − +∫ ;
4 shxdx chx c= +∫ , . ( )2
x xe echxdx shx c shx
−−= + =∫ ;
5 2 2
( sin cos )sin
x
x e x xe xdx
α
α α β β ββ α β
− c= ++∫ ,
2 2
( sin cos )cos
x
x e x xe xdx
α
α β β α ββ α β
+ c= ++∫ ;
6
2 2
arcsindx x c
aa x
= +−∫ , 特别地 2 arcsin1
dx x c
x
= +−∫ ;
2 2
1 arctandx x c
a x a a
= ++∫ , 特别地 2 arctan1 dx x cx = ++∫ ;
7 2 2
1 ln | |
2
dx a x c
a x a a x
+= +− −∫ ,
2 2
2 2
ln | |dx x x a c
x a
= + ± +±∫ ,
131
2
2 2 2 2 arcsin ( 0)
2 2
x a xa x dx a x c a
a
− = − + + >∫ ,
2
2 2 2 2 2 2ln | |
2 2
x ax a dx x a x x a c± = − ± + ± +∫ .
三 不定积分法则
1 分部积分法
设 和 都是可导函数,且不定积分( )u x ( )v x dxvu∫ ′ 存在,则 ∫ ′dxvu 存在,且
' ',udv uv vdu uv dx uv u vdx= − = −∫ ∫ ∫ ∫ .
2 换元积分法
'( ( )) ( ) ( ) ( ( ))f x x dx f u du u xϕ ϕ ϕ= =∫ ∫ . (1)
第一换元积分法:已知右端不定积分,求左端(凑微分法)
设 ( )xϕ 可导,且 ( ) ( )f u du F u c= +∫ ,则
'( ( )) ( ) ( ( ))f x x dx F xϕ ϕ ϕ c= +∫ .
第二换元积分法:已知左端不定积分,求右端
设函数 ( )x tϕ= 在[ , ]α β 可导, ( )a t bϕ≤ ≤ ,且 ' ( ) 0tϕ ≠ ,函数 ( )f x 在[ , 有定义,]a b
[ , ]t α β∀ ∈ ,有 ,则' ( ) [ ( )] ( )G t f t tϕ ϕ= ' ( )f x 在[ , 存在原函数,且 ]a b
' 1( ) [ ( )] ( ) ( ) ( ( ))f x dx f t t dt G t c G x cϕ ϕ ϕ−= = + = +∫ ∫
基本步骤:
(1) 令 ( )x tϕ= ,
(2)求 '[ ( )] ( ) ( )f t t dt g tϕ ϕ c= +∫ ,
(3) 代入得1( )t ϕ−= x 1( ) ( ( ))f x dx g x cϕ−= +∫ .
基本方法:
第一换元积分法:常用于以下几类函数
(1) 关于自变量线性函数
1( ) ( ) ( ), (f ax b dx f ax b d ax b a
a
0)+ = + +∫ ∫ ≠
(2) 二次函数,如:
132
2( )(2 )f ax bx c ax b dx+ + +∫
(3) 被积函数可写成
' ( )
( )
g x
g x
,如 ln
ln ln
dx d x
x x x
=∫ ∫
(4) 被积函数可写成 1( )n nf x x − 形式,如
1 1( ) ( )n n n nf x x dx f x dx
n
− =∫ ∫
(5) 被积函数可写成 2 1( ) ,n ng x x − "
(6) 被积函数可写成形式 (sin )cos (cos )sinf x x f x或 x, 1 1(ln ) , ( )f x f x
x x
,
2
2
1(tan )sec , (arcsin )
1
f x x f x
x− , 2
1(arctan )
1
f x
x+ 等形式;
(7) 被积函数可写成 2
1 1( )f
x x
形式;
(8) 被积函数含有指数函数 ,令kxe kxt e= ;
(9) 倒代换 1t
x
= ;
(10) 被积函数含有 ln x的正整数次幂;
(11) 被积函数含有反三角函数等.
第一换元积分法的关键: :从 中分出一部分与 凑成( )G x dx∫ ( )G x dx ( )d xϕ ,余下可以
表示为 ( )xϕ 的函数,即把 表示成 ( )G x
'( ) ( ( )) ( )G x dx f x x dxϕ ϕ=
第二换元积分法(常用去根号)
(1)被积函数含有:
1) 2a x− 2 ,令 sinx a t= ,
2) 2a x+ 2 ,令 tanx a t= ,
3) 2 2x a− ,令 secx a t= ,
根据所作的假设,可画图求其余的各三角函数表达式.
(2) ( , )mR x ax b dx+∫ ,令 m ax b t+ = ;
133
(3) ( , )ax bR x dx
cx d
+
+∫ ,令 ax b tcx d+ = ; +
(4) (sin , cos )R x x d∫ x,令 tan 2x t= (万能替换).
分部积分法常用于:
(1) 对数函数、指数函数、三角函数、反三角函数等与多项式函数之积;
(2) 三角函数与指数函数之积.
四 几类函数的不定积分求法
1 有理函数的不定积分
)(
)(
)(
xQ
xPxR
n
m= ,其中 分别为 次与 次多项式, 可转化为以下形式
的不定积分之和.
)(),( xQxP nm m n )(xR
(1)
( )n
A dx
x a−∫ ;
(2) 2 ,( )m
Mx N dx
x px q
+
+ +∫ ; 2, 4m N p q∈ − < 0
显然
(1)
( )n
A dx
x a−∫ 1
ln | | , 1
, 1
(1 )( )n
A x a c n
A n
n x a −
− + =⎧⎪= ⎨ >⎪ − −⎩
(2) 2( )m
Mx N dx
x px q
+
+ +∫ = 2 2 2 2( )( ) 2 (m mt MpM dt Nt a t a+ −+ +∫ ∫ )dt ,
其中
2
pxt += ,
2
2
4
pa q= − .当 时,有 1m =
2 2
2 2
1 ln( )
( ) 2m
t dt t a c
t a
= + ++∫ ,
当 时,则有 1m >
2 2( )m m
dtJ
t a
= +∫ 12 2 2 1 21 2 32( 1) ( ) 2 ( 1) mm m Jm a t a a m −− −= +− + − .
2 简单无理函数
大多数无理函数的不定积分不能用初等函数来表示.如 3 1x dx±∫ .
134
基本原则:化无理函数为有理函数
(1) ( , )n ax bR x
cx d
+
+ 型函数, 是常数, 且, , ,a b c d 2,n ≥ 0ad bc− ≠ .
令 ,n ax b t
cx d
+ =+
n
n
dt bx
a ct
−= =− ( )tϕ , ;
' ( )dx t dtϕ=
(2) 2( , ),R x ax bx c+ + 其中 是常数,, , ,a b c d 20, 4 0a b ac≠ − ≠ .
若b a 则2 4 0,c− > 2 ( )( )ax bx c a x x+ α β+ = − − ,令
)(2 axtcbxax −=++ ,
即
2
2
a tx
a t
β α−= − ;若 令 ,04
2 <− acb
2ax bx c tx c+ + = ± ,
则得
2
2b cx
t a
= t−
∓ ;
或令 2ax bx c tx ax+ + = ± ,则得
2
2
t cx
b a
−= ∓ t .
(sin ,cos )R x x dx∫ 的不定积分 3 三角函数
(1)万能代换
设 ( )
2
xtg t xπ π= − < < ,有
2arctan ,x gt= 221dx dtt= + ,
2
2sin ,
1
tx
t
= +
2
2
1cos
1
tx
t
−= + ,
从而
2
2 2 2
2 1 2(sin ,cos ) ( , )
1 1 1
t tR x x R
t t t
−= + + +∫ ∫ ,
即可化为有理函数的不定积分.
135
(2) (sin ,cos )R x x 是 cos x 的奇函数,即 (sin , cos )R x x− = (sin ,cos )R x x− ,令
. sint x=
(3) (sin ,cos )R x x 是 sin x 的奇函数,即 ( sin , cos )R x x− = (sin ,cos )R x x− ,令
. cost x=
(4)若 ( sin , cos )R x x− − (sin ,cos )R x x= ,则令 tant x= .
(5)若被积函数是 sin cosn mx x情形则有
1) 中至少有一个是奇数,比如,n m 2 1m k ,= + 则令 sin x t= ,得
2 2sin cos sin cos sin (1 )n m n k n kx x x xd x t t= = dt−∫ ∫ ∫
2)若 中均为偶数,则由 ,n m
2
1sin (1 cos 2 ),
2
x x= − 2 1cos (1 cos 2 )
2
x x= − , 1sin cos sin 2
2
x x x=
将其化简直至某一幂次为奇数为止.
(6)被积函数是三角函数乘积形式,可用积化和差公式:
1sin sin [cos( ) cos( ) ]
2
mx nx m n x m n x= − − + ,
1sin cos [sin( ) sin( ) ]
2
mx nx m n x m n x= + − − ,
1cos cos [cos( ) cos( ) ]
2
mx nx m n x m n x= + + − .
II 典型例
不定积分不是考研的重点,但许多问题涉及到不定积分的计算,因此,要做一定量的不
定积分的计算题。
例 1 计算
1ln(1 )
(1)
( 1)
x dx
x x
+
+∫ ; (2) 4 2 1dxx x+ +∫ .
解
1 1ln(1 ) ln(1 ) 1(1) (1 )1( 1) (1 )
x xdx d
x x x
x
+ +
= − ++ +∫ ∫
1 1ln(1 ) (1 )d
x x
= − + +∫
136
= 2
1 1ln (1 )
2
c
x
− + + .
(2) 4 2 1
dx
x x+ +∫ 2 2( 1)(dxx x x x= 1)− + + +∫
2 2
1 1 1 1
2 1 2
x xdx dx
1x x x x
+ −= −+ + − +∫ ∫
2 2 2 2
2
2
2 2
2
2
1 1 1 1 1 1 1 1( ) (
2 2 1 2 1 2 2 1 2 1
1 1( ) ( )1 1 1 12 2ln 1 3 1 34 1 4 4( ) ( )
2 4 2 4
1 1 1 2 1 2 1ln (arctan arctan )
4 1 2 3 3 3
x dxdx dx
x x x x x x x x
d x d xx x
x x x x
x x x x c
x x
)dx+= + − −+ + + + − + −
+ −+ += + −− + + + − +
+ + + −= + − +− +
∫ ∫ ∫ ∫
∫ ∫
+
解法二
2 2 2 2
4 2
2 2
2 2
1 11 11 ( 1) ( 1) 1 1
1 12 1 2 21 1
x x x xdx dx dx
x x x x
x x
+ −+ − −= = −+ + + + + +∫ ∫ ∫原式
2 2
1 1( ) ( )1 1
1 12 2( ) 3 ( ) 1
1 1 11 1 1 1arctan ln 12 2 23 3 1
d x d x
x x
x x
x x
x x
x x c
x
x
− +
= −
− + − −
− + −
= − ⋅
+ +
∫ ∫
+
例 2 计算:
(1) 1n
dx
x x ++∫ ; (2)
3
21
x dx
x+∫ .
解(1)
11 1( ) ln | | ln |1
(1 ) 1
n
n
n n
dx x dx x x c
x x x x n
−
= = − = − ++ +∫ ∫ | + ;
(2)
2
2 2
2 2
1 1 1( 1) ( 1 ) ( 1
2 21 1
x d x x d x
x x
= + = + −+ +∫ ∫ 2 )+
137
3 1
2 22 21 ( 1) (1 )
3
x x c= + − + + .
例 3 计算: sin(2 ) ,
sin
nxI dx n Z
x
+= ∈∫ .
解 由于
1 1
sin 2 [sin(2 ) sin(2 2) ] 2sin cos(2 1)
n n
k k
nx kx k x x k x
= =
= − − =∑ ∑ − ,
所以,
原式
1 1
sin(2 1)2 cos(2 1) 2
2 1
n n
k k
k xk xdx
k= =
−= − = −∑ ∑∫ c+ .
例 4 计算:
(1) 2[tan sec ] xI x x e= +∫ dx (2) 1 sin1 cos xx e dxx++∫ .(华中科技大学)
解(1)原式 ' '[tan tan ] (tan ) tanx x xx x e dx x e dx x e c= + = = +∫ ∫ .
或
2 2tan sec tan sec sec
tan
x x x x
x
2 xxe dx xe dx e x xe dx xe dx
e x c
+ = − +
= +
∫ ∫ ∫ ∫
(2)原式
2 2
2sin cos 1 12 2 [tan ]
22cos 2cos
2 2
x x
x x
xe dx e dxx x
+
= = +∫ ∫
'[tan (tan ) ] tan
2 2 2
x xx x xe dx e c= + =∫ + .
或 原式 ∫ +−= dxex xx x2sin )sin1)(cos1(
∫ −+−= dxexxxxx x)cotcsccotcsc(csc2
dxxedxxe xx∫ ∫ ′+′−= )csc()cot(
.)cot(csc cexx x +−=
注 不定积分有时表现形式有较大区别,如本例(2),其正确性的验证:求导是否等于被
积函数。
138
例 5 计算 3 3
sin
sin cos
x dx
x x+∫ .
解 ( sin , cos ) (sin , cos )R x x R x− − = x ,令 tgx t= ,则 21
dtdx
t
= + ,于是
原式
2 2
3 3 2
sec (1 )
1 1 1 1
tgx x t t dt tdt dt
tg x t t t
+= = =+ + +∫ ∫ ∫ 3+ ;
用待定系数法可得: 3 2
1 1 1 1
1 3 1 3
t t
t t t 1t
+= − ++ + − + ,于是原式可变为
2
2
2
2
2
2
1 1 1
3 1 3 1
1( )1 1 1 ( 1) 3 2ln |1 | ( )1 33 3 2 1 2 ( )
2 4
1
1 1 1 2 2ln |1 | ln | 1| arctan
3 6 2 3 3
2
1 1 sin cos 1 2sin cosln arctan
6 (sin cos ) 3 3 sin
dt t dt
t t t
d td t tt
t t t
t
t t t
x x x x c
x x x
c
+= − ++ − +
−− += − + + +− + − +
−
= − + + − + + ⋅ +
− −= ++
∫ ∫
∫ ∫
原式
+
例 6 计算:
2 2 1
dxI
x x
= −∫ 。
解 令 sec (0 )
2
x t t π= < < 或
2
tπ π< < ,当0
2
t π< < 时,则
2 1 tan , sec tanx t dx t td− = = t,
于是
2
2
1 1sec tan sin
sec tan sec
1 ( 1)
I t tdt dt t c
t t t
x c x
x
= ⋅ = =
−= + >
∫ ∫ +
若
2
tπ π< < ,则 2 1 tanx t− = − ,所以
139
2
2
sec tan 1 sin
sec ( tan ) sec
1 ( 1)
t tdtI dt t c
t t t
x c x
x
= = − = − +−
−= − + < −
∫ ∫
例 7 计算
2
1
4
xI dx
x x
+= − −∫ 。
解
2 2
1
2 ( 2)
xI dx
x
+= − +∫ ,令 2 2sin ( )2 2x t t
π π+ = − < < ,则
22sin 1 22cos 2cos arcsin 4
2cos 2
t xI tdt t t c x x c
t
− += ⋅ = − = + = − − − − +∫ 。
例 8 计算(1) lnx xdxα∫ (西安交大); (2) ( 1) arctanx xdx+∫ 。
解(1)当 1−=α 时, 21ln ln
2
x xdx x cα = +∫ ;
当 1−≠α 时, 11 1ln ln
1 1
x xdx x x x dxα α αα α
+= −+ +∫ ∫
1 1(ln )
1 1
x x c
α
α α
+
= − ++ + 。
(2) arctan arctanx xdx xdx= +∫ ∫原式
2
21 1arctan arctan arctan ln( 1)
2 2 2 2
x xx x x x x c= − + + − + + 。
例 9 计算: 2(3 1) cosI x x xd= + − x∫ 。
解
2 2
2
(3 1) sin (3 1)sin (6 1)sin
(3 1)sin (6 1)cos 6sin
x x d x x x x x xd
x x x x x x c
= + − = + − − +
= = + − + + − +
∫ ∫
"
原式 x
例 10 计算: cos(ln ) , sin(ln )I x dx J x dx= =∫ ∫
解法一 令 ln , tx t dx e dt= = ,则
cos cos sin cos
sin sin cos sin
t t t t
t t t t
I e tdt e t e tdt e t
J e tdt e t e tdt e t I
= = + =
= = − =
∫ ∫
∫ ∫
J+
−
(此处可直接利用公式)
联立解之得
140
(sin cos ) [sin(ln ) cos(ln )]
2 2
[sin(ln ) cos(ln )]
2
te xI t t c x x
xJ x x c
c= + + = + +
= − +
解法二 亦可直接积分,然后解方程组即可,事实上
cos(ln ) sin(ln ) cos(ln )
sin(ln ) cos(ln ) sin(ln )
I x x x dx x x
J x x x dx x x I
J= + = +
= − =
∫
∫ −
解之便得 I 与 的值。 J
例 11 计算: ∫ + .1)2cos(cosln dxx x
解 2
ln cos 1 ln cos 1 ln cos tan
cos(2 ) 1 2 cos 2
x xdx dx xd x
x x
= =+∫ ∫ ∫
2
2
1 1 sin 1 1ln cos tan tan ln cos tan
2 2 cos 2 2
x 1
2
x x dx x x x
x
= ⋅ + = + −∫ x c+ 。
例 12(分段函数)设
21 ,
( )
1 ,
x x
f x
x x
⎧ − ≤⎪= ⎨ − >⎪⎩
1
1
,求 ( )f x dx∫ 。
解 当 1
时,
2
2( ) (1 ) 2
xf x dx x dx x c= − = − +∫ ∫ ,
当 时, 1x < −
2
3( ) (1 ) 2
xf x dx x dx x c= + = + +∫ ∫ ,
由 ( )f x 连续知不定积分一定连续,从而由在点 1x = ± 处的左右极限相等,可得:
2 1 2 1
3 1 3
1 2
2 3
1 2 1
2 3 6
c c c c
c c c
+ = + ⇒ = +
1
1
6
c− + = − + ⇒ = − +
所以,
141
3
2
2
, 1
3
1( ) , 1
2 6
1 , 1
2 6
xx c x
xf x dx x c x
xx c x
⎧ − + ≤⎪⎪⎪= − + + >⎨⎪⎪ + − + < −⎪⎩
∫
注 对于分段函数,若其不连续,则其不定积分可能不存在;若间断点为第一类,则不定
积分必不存在。
例 13 计算: { } .,,1max 32 dxxx∫
解 记被积函数为 ,则 )(xf
⎪⎩
⎪⎨
⎧
−<
≤
>
=
,1,
,1,1
,1,
)(
2
3
xx
x
xx
xf
记 为其一个原函数,则 )(xF
⎪⎪
⎪
⎩
⎪⎪
⎪
⎨
⎧
−<+
≤+
>+
=
,1,
3
1
,1,
,1,
4
1
)(
3
3
2
1
4
xcx
xcx
xcx
xF
其中 为待定常数。由于 连续,所以 连续,由此可得 321 ,, ccc )(xf )(xF
,
3
2,
4
3
2321 −=+= cccc
所以,
{ }∫
⎪⎪
⎪
⎩
⎪⎪
⎪
⎨
⎧
−<+−
≤+
>++
=
.1,
3
2
3
1
,1,
,1,
4
3
4
1
,,1max
3
4
32
xcx
xcx
xcx
dxxx
例 14 已知 ' 1, 0 1,(ln )
, 1,
x
f x
x x
< ≤⎧= ⎨ >⎩ 且 (0) 0f = ,求 ( )f x 。
解 令 ln x u= ,则 ux e= ,代入原方程得
142
' 1, 0( )
, 0u
u
f u
e u
≤⎧= ⎨ >⎩
积分得:
1
2
, 0
( )
, 0u
u c u
f u
e c u
+ ≤⎧= ⎨ + >⎩
,
由 得 ,故所求函数为 (0) 0f = 1 2 1 0c c= + =
, 0
( )
1, 0u
u u
f u
e u
≤⎧= ⎨ − >⎩
思考题 1
(1)求函数 ' 2( ) max{1, }f x = x 满足条件 (0) 1F = 的原函数 ; ( )F x
(2)设 ' 2 2 2(sin 2) 4cos 3tan (0 1)f x x x x+ = + ≤ ≤ ,求 ( )f x 。
提示:(1)化为分段函数;
(2)令, 2 2sin 2 , ( ) 9 2 3ln(3 )x t f x x x x c+ = = − − − + 。
例 15 设
4
4
4
5 2(2 ) ln
1
xf x
x
++ = − ,且 ( ( )) ln( 1)f x xϕ = + ,求 ( )x dxϕ∫ 。
解
4
4
4
2( 2) 1 2 1(2 ) ln ( ) ln
( 2) 3 3
x tf x f t
x t
+ + ++ = ⇒ =+ − − 。又
2 ( ) 1 2 ( ) 1 3 1( ( )) ln ln( 1) 1 ( )
( ) 3 ( ) 3 1
x x xf x x x x
x x x
ϕ ϕϕ ϕϕ ϕ
+ + += = + ⇒ = + ⇒ =− − − .
所以,
( ) 3 4 ln | 1|x dx x x cϕ = + − +∫ 。
例 16 计算:(1) 2 2( 1) ( 1)
xdxI
x x x
= + + +∫ , (2) 8 2(1 )dxx x+∫ 。
:此是有理分式函数的不定积分,可用待定系数法解之,但较繁.
解(1) 2 2
1 1 2 2 1 1( ) arctan
1 ( 1) 13 3
xI dx c
x x x x
+= − = ++ + + +∫ + ;
(2)利用倒代数 2
1 1,x dx dt
t t
= = − ,于是
143
8
6 4 2
8 2 2 2
7 5 3
1( 1
(1 ) 1 1
1 1 1 1 1arctan
7 5 3
dx t dt t t t dt
x x t t
c
x x x x x
= − = − − + − ++ + +
= − + − + − +
∫ ∫ ∫ )
例 17 计算: . ( 0, 0)
tan
dxI a
a b x
b= ≠ ≠+∫
解法一 cos .
cos sin
xI dx
a x b x
= +∫
将分子写成分母与分母导数的线性组合,即
'cos ( cos sin ) ( cos sin )x A a x b x B a x b x= + + +
2 2 2 2
1
,
0
Aa Bb a bA B
Ab Ba a b a b
= +⎧⇒ ⇒ = =⎨ = − + +⎩ ,
故
2 2
1 [ ln | cos sin |]I ax b a x b x c
a b
= + ++ + 。
解法二 令 tx =tan ,则
∫∫ ++=+ dtbta tdxxba dx
21
tan
,
此乃有理分式函数,很容易求解,从略。
解法三 令 cos sin,
cos sin cos sin
x xI dx J dx
a x b x a x b x
= =+ +∫ ∫ ,则
1
2
( cos sin ) ln | cos sin |
cos sin
aI bJ x c
d a x b xbI aJ a x b x c
a x b x
+ = +
+− = = ++∫ +
解方程得
2 2
1 [ ln | cos sin |]I ax b a x b x c
a b
= + ++ + 。
例 18(浙江大学 2002)求不定积分 ∫ + .1 2 dxx
解 由分部积分法得
∫∫∫ +
−+−+=
+
−+=+ dx
x
xxxdx
x
xxxdxx
2
2
2
2
2
22
1
111
1
11
144
∫∫ +++−+= .1
111
2
22 dx
x
dxxxx
令 )
2
,
2
(,tan ππ−∈= ttx ,则 ,于是 tdtdx 2sec=
∫ ∫ ∫ ∫ −===+ )(sinsin1
1
cos
cossec
1
1
222
td
t
dt
t
ttdtdx
x
c
t
t ′+−
+=
sin1
sin1ln
2
1
,)1ln( 2 cxx ′+++=
将其代入上式可得
.)1ln(
2
11
2
1 222 cxxxxdxx +++++=+∫
注 此乃无理根式的不定积分,可用去根号的方式解之,当过程较繁。
例 19(中国地质大学 2002)计算 ∫ + .cos41 1 dxx
解 令
2
tan xt = ,则 dt
t
dx
t
tx 22
2
1
2,
1
1cos +=+
−= ,于是
∫ ∫∫ +−−−=−=+ dtttdttdxx )53 153 1(5135 2cos41 1 2
c
t
t +−
+=
53
53ln
15
1
.
5
2
tan3
5
2
tan3
ln
15
1 c
x
x
+
−
+
=
例 20(湖北大学 2001)求不定积分 ∫= dxxI nn )(ln 的递推公式( 为正整数)。 n
解 .)(ln)(ln)(ln)(ln 11 −− −=−== ∫ ∫ nnnnnn nIxxdxxndxxxdxxI
例 21(浙江大学 2001)计算: ∫ +− .233 dxxx x
解 由于
),2()1(23 23 +−=+− xxxx
145
故可设
,
)1(1223 23 −+−++=+− x
C
x
B
x
A
xx
x
则 ,分别令)2()1)(2()1( 2 ++−++−= xCxxBxAx 0,1,2−=x 可得
,
3
1,
9
2,
9
2 ==−= CBA
从而
∫ +−−−++−=+− .)1(3 11ln922ln92233 cxxxdxxx x
例 22(四川大学 2000)求不定积分 .)
ln
1ln(ln dx
x
x∫ +
解 令 ,则 ,于是 tx =ln dtedxex tt == ,
∫ ∫ ∫ +=+=+ dttetdtedtettdxxx
t
tt ln)1(ln)
ln
1ln(ln ∫
dtt
edtt
ete
tt
t ∫∫ −−= ln
.lnln
ln
cxx
ctet
+=
+=
例 23(四川大学 1999)计算不定积分 ∫
+
.
)1(
1 arctan3
2
3
2
dxe
x
x
解 令 xt arctan= ,则 ,于是 tdtdxtx 2sec,tan ==
cttetdtedxe
x
t
tx ++==
+
∫∫ 10 )cos3(sincos
)1(
1 33arctan3
2
3
2
.
110
)3(
2
tan3
c
x
xe xrac +
+
+=
例 24(复旦大学 1997)求不定积分 ∫ .sinsinln 2 dxxx
解 由分部积分法得
∫ ∫ ∫+−=−= dxxxxxxxxddxxx sincoscotsinlncot)(cotsinlnsinsinln 2
146
.cotsinlncot
)1(cscsinlncot
2
2
cxxxx
dxxxx
+−−−=
−+−= ∫
例 25(复旦大学 1999,合肥工业大学 2002)求不定积分 ∫ −+ .11ln dxxxx
解 由分部积分法得
dx
x
x
x
xxdx
x
xx∫ ∫ −⋅−−+=−+ 2
22
1
2
21
1ln
21
1ln
dx
x
x
x
xx ∫ −+−+−+= 1 1111ln2 2
22
.
1
1ln
2
1
1
1ln
2
2
c
x
xx
x
xx ++
−++−
+=
例 26(华东师大 1998)计算 ∫ + .1 2
3
dx
x
x
解 )1(
1
11
2
1
1
2
2
2
2
3
+
+
−+=
+ ∫∫ xdx
xdx
x
x
.1)1(
3
1 22
3
2 cxx ++−+=
例 27(华东师大 2000)求不定积分 ∫ + .cos1 sincos 2
3
dx
x
xx
解 ∫ ∫ + −−=+ )(coscos1 )cos1(coscos1 sincos 2
2
2
3
xd
x
xxdx
x
xx
令 tx =cos ,则
原式 ∫ ∫ +−=+−−= dttttdtttt )1 2(1 22
3
.)cos1ln(cos
2
1
)1ln(
2
22
2
2
ctt
ctt
++−=
++−=
例 28(华东师大 2001)求不定积分 .)1ln( 2 dxx
x∫ +
解 ∫ ∫∫ +++−=−+=+ dxxxxxxdxdxxx )1( 1)1ln()1()1ln()1ln( 2
147
.
1
ln)1ln( c
x
x
x
x +++
+−=
例 29(华东师大保送生考试题 2002)计算: ∫ .arctan xdxx
解 ∫ ∫ +−= dxxxxxxdxx )1(2arctan2arctan 2
22
.arctan
2
1
2
1tan
2
2
cxxxracx ++−=
例 30(华东师大 2003)计算 ∫ .ln 2 xdx 。
解 ∫ ∫ ++−=−= .2ln2lnln2lnln 222 cxxxxxxdxxxxdx
例 31(华东师大 2004)计算 ∫ −
−
.
)1( 2
dx
x
xe x
解 ∫ ∫ ∫ ++−=−−=−=− −
−
−
−
−
−
.
11
)
1
1(
)1( 2
ce
x
xedxe
x
xe
x
dxedx
x
xe xxxxxx
例 32(东南大学 2002)计算 .)ln( 2 dxx
x∫
解 ∫ ∫ ∫+−=−= dxx xx xxxddxx x 2
2
2
2
2 ln2ln)1(lnln
.2ln2ln
2ln2ln
2
2
c
x
xx
cxx
x
x
x
+++−=
+−−−=
例 33(重庆大学 2002)求不定积分 .)1ln( 3
2
dx
x
x∫ +
解 ∫∫∫ +++−=−+=+ − )1()1ln(21)()1ln(21)1ln( 222223
2
xx
dxx
x
xdxdx
x
x
.)1ln(
2
1ln)1ln(
2
1 22
2 cxxxx
++−++−=
例 34(重庆大学 2005)求不定积分 ∫ +++ .1123 dxxxx
解 ∫∫ ++=+++ dxxxdxxxx )1)(1( 111 223
148
∫∫ +−++= dxxxdxx )1(2 1)1(2 1 2
.)1ln(
4
1arctan
2
11ln
2
1 2 cxxx ++−++=
例 35(华南理工 2002)求不定积分 ∫ + .)1( ln 22 dxx xx
解 ∫ ∫ +−=+ ))1(2 1(ln)1( ln 222 xxddxx xx
.)1ln(
4
1ln
2
1
)1(2
ln
)1(
1
2
1
)1(2
ln
2
2
22
cxx
x
x
dx
xxx
x
++−++−=
+++−= ∫
例 36(华南理工 2003)求不定积分 ∫ −+ .)ln( 22 dxaxx
解 ∫∫ −+
−+⋅−−+=−+ dx
axx
ax
xx
axxxdxaxx
22
22
2222
)1(
)ln()ln(
dx
ax
xaxxx ∫ −−−+= 2222 )ln(
.)ln( 2222 caxaxxx +−−−+=
练习题
求不定积分
1 ∫ .cossin5 dxxxx (合肥工业大学 2000)
2 ∫ − .1
1
23
dx
xx
(合肥工业大学 2001)
3 (合肥工业大学 2002) ∫ .tan 5 xdx
4 ∫ − .sin2cos
cos
2
dx
xx
x (合肥工业大学 2003)
149
5 ∫ − .arcsin1 2 xdxx
x (合肥工业大学 2004)
6 ∫ +− .)1( 1 22
2
dt
t
t (合肥工业大学 2004)
7 .
1
)1ln( dx
e
e
x
x∫ ++
−
(上海师大 2002)
8 ∫ + .sin3 2 xdx (首都师大 2000)
9 ∫ − .1
arccos
2
dx
x
xx (华东理工大学 2001,湖南师大 2000)
10 ∫ − .1 dxe
xe
x
x
(南京大学 2002)
11 ∫ −+ .)1(1 dxxex x x (东南大学 2000)
12 (其中 为非零常数, )(北京交通大学 2004) ∫ bxdxaxx cossin ba, .22 ba ≠
13 ∫ xxdxln (曲阜师大 2001);
14 (曲阜师大 2002); ∫ + dxxx )tan5( 2
15 (湖南师范大学 1998); ∫ xdxx arctan
16 ∫ − dxxx 22 1)(arcsin
1 (电子科技大学 2001);
17 ∫ + dxxxx 4sin1 cossin (电子科技大学 2002);
18 ∫ .cossin 4
5
dx
x
x (北京交通大学 2003)
19 ∫ + .)1( 2 dxexe x
x
(上海师大 2003)
20 ∫ + xx dx 22 cos2sin (扬州大学 2004);
150
151